İslam dini, bireylerin birbirine karşı adil, nazik ve saygılı bir şekilde davranmasını öğütler. Kur'an-ı Kerim ve Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) hadislerinde, insanlara saygı göstermenin, gıybetten kaçınmanın ve başkalarının onurunu zedeleyecek davranışlardan uzak durmanın önemi sıkça vurgulanır.
TELE1 sunucusu Musa Özuğurlu'nun, Ferdi Tayfur hakkında canlı yayında kullandığı küçümseyici ifadeler, İslam'ın bu öğretileri ışığında değerlendirildiğinde, eleştiride kullanılan dilin ve niyetin hassasiyetini bir kez daha gözler önüne sermektedir.
Gıybet ve Hakaretin Dinî Boyutu
Kur'an, gıybetin (başkalarının arkasından kötü konuşmanın) büyük bir günah olduğunu şu şekilde ifade eder: 'Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin gizli hallerini araştırmayın ve biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin. Hanginiz ölü kardeşinizin etini yemekten hoşlanır? Elbette bundan tiksinirsiniz. Allah'a karşı takvalı olun. Şüphesiz Allah, tevbeleri çokça kabul edendir, çok merhametlidir.'(Sure-i Hucurât, 12. Ayet)
Bu ayet, bir kişinin olmadığı bir ortamda onun hakkında olumsuz konuşmanın ve onuruna zarar verecek şekilde hareket etmenin dinen ne kadar büyük bir hata olduğunu vurgular. Eleştiriler, nezaket çerçevesinde ve muhatabın haysiyetine zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır.
Vefat Edenlere Saygı
İslam, hayatını kaybeden bir kişi hakkında konuşurken özenli olunmasını öğütler. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bu konuda şöyle buyurur:'Ölülerinizi hayırla yad ediniz.'(Tirmizi, Cenaiz, 34)
Bu hadis, vefat eden kişilerin ardından kötü konuşmanın ya da onları aşağılamanın İslam ahlakıyla bağdaşmadığını açıkça ortaya koyar.
İnsanların ve Sanatçıların Değerini Koruma
Ferdi Tayfur, yıllarca müziğiyle topluma dokunan, pek çok insanın duygularını ifade eden bir sanatçıdır. Herkesin bir sanatçıya aynı duygularla yaklaşması beklenemez; ancak eleştirinin üslubu ve şekli, saygıyı koruyarak yapılmalıdır. Kur'an-ı Kerim'de, fikir ayrılıklarında dahi saygılı bir yaklaşımı teşvik eden şu ifade yer alır:'Rabbinin yoluna hikmetle ve güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel şekilde mücadele et...'(Sure-i Nahl, 125. Ayet)
Sonuç
Musa Özuğurlu'nun sözleri, eleştiri sınırlarını aşarak kişisel bir saldırıya dönüştüğü için tepki çekmiştir. İslam ahlakına göre, eleştiri yaparken, kişinin onurunu zedelemeden ve kırıcı olmadan hareket edilmelidir. Eleştiriler, yapıcı olmalı ve kişisel hakaret veya küçümseme içermemelidir. Hele ki vefat etmiş bir kişi hakkında konuşurken daha özenli ve hassas davranılmalıdır.
Bu tür olaylar, bizlere hem kişisel iletişimimizde hem de toplum önündeki konuşmalarımızda İslam'ın nezaket ve saygı ilkelerine ne kadar ihtiyaç duyduğumuzu bir kez daha hatırlatmaktadır.
Hatice ÖZEK
İlahiyatçı Yazar
