Türkiye'de her ekonomik tartışmada en sık duyduğumuz cümlelerden biri şudur: "İşsizlik yok, iş beğenmezlik var." Bu ifade, hem işverenlerin hem de siyasilerin sıkça dile getirdiği bir tespittir. Peki bu söz, gerçeğin tam karşılığı mı, yoksa toplumsal bir kolaycılık mı?
İşverenin Penceresinden
Birçok işveren, iş ilanlarına yeterli başvuru gelmediğinden, hatta gelenlerin de kısa sürede işi bırakmasından şikâyet ediyor. Özellikle inşaat, tarım, tekstil gibi sektörlerde "çalışacak insan bulamıyoruz" cümlesi artık günlük hayatın parçası. İşveren cephesinde mesele, maaştan çok çalışma isteği ve disiplin olarak görülüyor.
Çalışanın Penceresinden
Öte yandan iş arayan gençler ve emekçiler, düşük ücret, ağır mesai saatleri ve sosyal güvencesizliği öne çıkarıyor. Asgari ücretin altında ya da tam sınırında maaş teklif eden bir sektörde çalışmaya "iş beğenmemek" mi denir, yoksa "emeğini korumak" mı? Bir gencin, geleceğini güvence altına alamayacağı bir işe yönelmemesi, aslında bir tercih değil, zorunluluk olabilir.
Kültürel Boyut
Türkiye'de iş beğenmeme meselesi aynı zamanda kültürel bir algıyla da şekilleniyor. Aileler, çocuklarının "masa başı" işlerde çalışmasını prestijli görürken, bedensel emek gerektiren işleri ikinci planda değerlendiriyor. Bu durum, meslekler arası dengesizliğe ve sektörlerin ihtiyaç duyduğu insan gücünün azalmasına yol açıyor.
Çözüm Önerileri
Eğitim "" İş Dünyası Uyumunun Güçlendirilmesi: Üniversitelerde ve meslek liselerinde sektörün ihtiyaç duyduğu becerilere yönelik daha pratik bir eğitim verilmeli.
Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi: Uzun mesai, düşük ücret ve sosyal güvencesizlik düzeltilmedikçe iş beğenmezlik algısı devam edecektir.
Kariyer Bilinci: Toplumda "hangi iş prestijli, hangisi değil" algısı kırılmalı; her emeğin kıymetli olduğu anlatılmalı.
Sonuç
Belki de "işsizlik yok, iş beğenmezlik var" söylemini biraz değiştirmek gerek: Asıl mesele, iş ile insan arasındaki beklenti farkı. İşveren emeğe hak ettiği değeri verirse, çalışan da işini sahiplenirse, bu tartışmanın yerini üretim ve refah alacaktır.
